Wanneer moet ik erfbelasting betalen over een kindsdeel?

Je ouder is overleden en je hebt recht op een kindsdeel. Een emotionele tijd, maar de Belastingdienst kijkt ook mee. De grote vraag is: wanneer moet je precies erfbelasting betalen over dat kindsdeel? Dit artikel geeft je hét complete overzicht.

Wat is een kindsdeel ook alweer?

Het kindsdeel is simpelweg jouw wettelijke erfdeel als kind na het overlijden van een ouder. Dit is dus het deel van de erfenis waar jij recht op hebt volgens de wet of het testament van de ouder.

Als er geen testament is en één ouder overlijdt terwijl de andere nog leeft, geldt de wettelijke verdeling. Volgens de wet gaat dan de hele erfenis naar de langstlevende partner. Jij als kind krijgt op dat moment nog geen geld of spullen in handen.

In plaats daarvan krijg je een soort 'tegoedbon': een vordering in geld op de langstlevende ouder. Dit wordt ook wel een niet-opeisbare vordering genoemd. Deze vordering kun je meestal pas opeisen na het overlijden van de langstlevende ouder.

De wet beschermt hiermee de langstlevende partner. Zo kan deze blijven wonen en leven zoals voorheen, zonder direct het huis te hoeven verkopen om de kinderen uit te betalen.

Hoeveel belasting betaal je over een kindsdeel?

Als je een erfenis ontvangt, moet je hier mogelijk erfbelasting over betalen. Dit geldt óók voor de vordering die jouw kindsdeel vertegenwoordigt, zelfs als je het geld nog niet hebt ontvangen.

Hoeveel belasting je betaalt, hangt af van de waarde van wat je erft en jouw relatie met de overledene. Gelukkig bestaan er vrijstellingen: een bedrag waarover je géén belasting betaalt.

Voor 2025 zijn de belangrijkste vrijstellingen en tarieven voor erfbelasting als volgt:

Aangifte doen: de eerste stap (en deadline)

Na overlijden van een ouder moet je binnen 8 maanden aangifte erfbelasting doen bij de Belastingdienst. Deze termijn geldt als je verwacht belasting te moeten betalen, dus als jouw erfdeel (je kindsdeel-vordering) hoger is dan je vrijstelling.

De Belastingdienst stuurt meestal binnen 4 maanden na het overlijden een aangiftebrief. Deze brief gaat vaak naar de langstlevende partner, het oudste kind, of een eventuele executeur of notaris.

Ontvang je geen brief, maar denk je wel dat er belasting betaald moet worden? Dan moet je zelf om een aangifteformulier vragen. Wacht hier niet mee, want de deadline van 8 maanden blijft gelden.

Wanneer erfbelasting betalen over kindsdeel?

Wanneer je een kindsdeel ontvangt en erfbelasting moet betalen, zijn er 3 veelvoorkomende scenario's:

• Eén ouder overleden, geen testament (wettelijke verdeling)
• Eén ouder overleden, wél een testament
• Beide ouders overleden

Hieronder bespreken we elk scenario en de gevolgen voor wanneer je erfbelasting moet betalen.

Scenario 1: Eén ouder overleden, geen testament (wettelijke verdeling)

Is er geen testament? Dan geldt de wettelijke verdeling. De langstlevende partner erft alle bezittingen en schulden. Jouw kindsdeel wordt omgezet in een geldvordering op je langstlevende ouder.

Je bent dus een schuldeiser van je eigen ouder. Dit geld kun je pas opeisen als de langstlevende ouder overlijdt. Of als deze failliet gaat of in de wettelijke schuldsanering (WSNP) terechtkomt.

Wanneer betaal je erfbelasting?

Erfbelasting is in deze situatie verschuldigd direct na het overlijden van je ouder. Dit is een punt dat veel mensen verrast. Ook al krijg je nog geen euro; de Belastingdienst ziet jouw vordering op de langstlevende ouder al als een erfenis.

Is de waarde van de vordering hoger dan jouw vrijstelling (€25.490 in 2025)? Dan is de erfbelasting direct na het overlijden van de eerste ouder verschuldigd over het bedrag boven de vrijstelling. De belasting moet dus kort na het overlijden betaald worden.

Wie betaalt de rekening?

Omdat de langstlevende ouder alle bezittingen en het geld krijgt, bepaalt de wet ook dat deze ouder de erfbelasting voor de kinderen betaalt. De langstlevende schiet dit bedrag dus voor.

Het bedrag dat de langstlevende ouder voor jouw erfbelasting betaalt, wordt afgetrokken van jouw vordering. Jouw 'tegoedbon' wordt dus kleiner.

Wat als betalen lastig is?

Zit het vermogen vast in het huis? En is er te weinig spaargeld om de erfbelasting (voor de langstlevende zelf én voor de kinderen) te betalen? Dan kan de langstlevende ouder uitstel van betaling aanvragen bij de Belastingdienst.

Er zijn verschillende mogelijkheden voor uitstel, van 4 maanden tot soms wel langer dan een jaar, zeker als de woning verkocht moet worden. Je kunt dit telefonisch (kort uitstel) of schriftelijk aanvragen. Je betaalt wel rente over het uitgestelde bedrag.

Vraag jouw gratis waardebepaling aanBij een lokale makelaar gespecialiseerd in erfenis

Scenario 2: Eén ouder overleden, wél een testament

Met een testament kun je afwijken van de standaard wettelijke regels. Een testament kan bijvoorbeeld bepalen dat je je kindsdeel wél eerder kunt opeisen dan pas na het overlijden van de langstlevende.

Veelvoorkomende situaties (opeisbaarheidsgronden) in testamenten zijn:

• De langstlevende ouder hertrouwt
• De langstlevende ouder wordt opgenomen in een zorginstelling (bijvoorbeeld verpleeghuis)
• De langstlevende ouder gaat failliet of komt in de schuldsanering
• De langstlevende ouder bereikt een bepaalde leeftijd
• De verkoop van de (ouderlijke) woning

Verandert een testament de timing van de erfbelasting?

Meestal niet. Zelfs als in het testament staat dat jouw kindsdeel opeisbaar wordt bij huisverkoop, blijft het uitgangspunt hetzelfde. De erfbelasting over de vordering wordt berekend en is verschuldigd direct na het overlijden van de eerste ouder.

Let op:

• De opeisbaarheidsgrond in het testament regelt wanneer je het geld kunt krijgen
• Het verandert niet automatisch het moment waarop de belasting verschuldigd is
• De vordering (de belastbare verkrijging) ontstaat immers al bij het eerste overlijden

Wie betaalt de belasting bij een langstlevende testament?

Ook als er een testament is dat lijkt op de wettelijke verdeling - zoals vaak bij oudere testamenten van vóór 2003, de 'ouderlijke boedelverdeling' - is het meestal de langstlevende ouder die de erfbelasting voor de kinderen voorschiet. 

Een langstlevende testament kan dit anders regelen (bijvoorbeeld dat het kind zelf betaalt als het deel opeisbaar wordt), maar de hoofdregel is dat de langstlevende betaalt.

Een testament geeft dus vooral flexibiliteit over wanneer je als kind bij je geld kunt. Het koppelt dit echter niet automatisch los van het eerdere moment waarop de Belastingdienst de erfbelasting heft.

Scenario 3: Beide ouders overleden

Als ook de langstlevende ouder overlijdt, gebeuren er twee dingen:

• Jouw vordering op de langstlevende ouder (jouw kindsdeel van de eerst overleden ouder) wordt nu opeisbaar en moet worden uitgekeerd uit de nalatenschap van de langstlevende
• Je erft nu ook een deel van de nalatenschap van de langstlevende ouder zelf

Over het bedrag van de vordering - je kindsdeel van de eerst overleden ouder - hoef je niet nogmaals erfbelasting te betalen. Deze belasting is als het goed is al geheven en betaald (door de langstlevende) na het overlijden van de eerste ouder.

Over het deel dat je erft van de langstlevende ouder, moet je wél erfbelasting betalen. Dit geldt als dit erfdeel hoger is dan jouw vrijstelling (€25.490 in 2025). Deze erfbelasting betaal je nu zelf, uit de erfenis die je ontvangt.

Huis verkopen en erfbelasting over je kindsdeel

Stel, je langstlevende ouder verkoopt het ouderlijk huis. Betekent dit dat jij nu direct je kindsdeel kunt opeisen?

Het antwoord is: nee, niet automatisch. Je kunt je kindsdeel pas opeisen na de verkoop als dit expliciet als opeisbaarheidsgrond in het testament van je eerst overleden ouder staat.

Staat dit er niet in? Dan blijft je vordering gewoon bestaan en krijg je deze pas bij overlijden van de langstlevende (of schuldsanering). De langstlevende ouder mag de verkoopopbrengst dan in principe vrij gebruiken voor eigen levensonderhoud.

Wanneer betaal je belasting bij huisverkoop?

De timing van de erfbelasting over jouw kindsdeel verandert niet door de verkoop van het huis. De belasting is al verschuldigd direct na het overlijden van de eerste ouder, berekend over de waarde van jouw vordering op dat moment.

De verkoop van het huis zorgt er alleen voor dat er geld vrijkomt. Als het testament verkoop als opeisbaarheidsgrond noemt, kun je jouw deel nu ontvangen. Zo niet, dan ontvang je het pas later. De belastingheffing heeft echter al eerder plaatsgevonden.

Huis verkopen om de erfbelasting te kunnen betalen

Voor de langstlevende ouder of overblijvende kinderen kan het soms nodig zijn het huis te verkopen om de erfbelasting te kunnen betalen. Dit is vooral relevant als er weinig spaargeld is en het vermogen 'vastzit' in de stenen.

Houd er rekening mee dat de aangifte erfbelasting binnen 8 maanden na overlijden moet gebeuren en de aanslag daarna volgt. De verkoop moet dus redelijk vlot plaatsvinden. Lukt dat niet, dan is uitstel van betaling aanvragen verstandig.

Vergelijk gratis makelaarsGeheel vrijblijvend

Hoe bereken je de erfbelasting over je kindsdeel?

De Belastingdienst berekent de erfbelasting over de waarde van jouw vordering op de langstlevende ouder. Je kunt dit ook wel zien als de waarde van je 'tegoedbon'. Peildatum is de dag van overlijden van de eerste ouder.

Omdat je het geld nog niet direct krijgt, past de Belastingdienst een correctie toe. Ze kijken naar de leeftijd van de langstlevende ouder. Hoe jonger deze ouder, hoe langer je statistisch gezien moet wachten op je geld.

Hierdoor is de 'contante waarde' van je vordering voor de belastingberekening lager dan het nominale bedrag. De Belastingdienst gebruikt hiervoor speciale tabellen, vaak gebaseerd op berekeningen van vruchtgebruik.

Rente op je kindsdeel: telt dat mee?

Krijg je ook rente over je vordering? Volgens de wet is dat alleen zo als de wettelijke rente hoger is dan 6%. Momenteel is dat meestal niet het geval, dus standaard wordt er geen rente berekend.

Een testament kan echter anders bepalen. Als in het testament staat dat er wél rente wordt vergoed (bijvoorbeeld 6% samengesteld), dan heeft dit gevolgen:

• Bij het eerste overlijden: De vordering wordt dan vaak voor de nominale waarde belast (de korting vanwege het wachten vervalt deels of geheel). De erfbelasting kan dan hoger zijn.
• Bij het tweede overlijden: De nalatenschap van de langstlevende is kleiner, omdat deze een renteschuld aan de kinderen heeft opgebouwd. Dit kan dan juist erfbelasting besparen.

Het wel of niet toekennen van rente is dus een belangrijk onderdeel van nalatenschapsplanning.

Rekenvoorbeeld erfbelasting en kindsdeel (wettelijke verdeling 2025)

Hieronder een fictief voorbeeld van een situatie waarin de vader overleden is en de moeder van 65 jaar nog leeft. De ouders zijn getrouwd in gemeenschap van goederen en er is geen testament. Er zijn 2 kinderen.

Dit voorbeeld is ter illustratie. De exacte berekening hangt af van de specifieke situatie en de tabellen van de Belastingdienst.

Kun je de erfbelasting op je kindsdeel uitstellen of vermijden?

Ja, er zijn manieren om de erfbelastingdruk te beïnvloeden, zowel qua timing als qua hoogte:

• Uitstel van betaling
• Slim plannen met schenkingen
• Testament aanpassen

Optie 1: Uitstel van betaling

Zoals je al las, kan de langstlevende ouder (die de belasting betaalt) uitstel van betaling aanvragen. Dit is vooral een optie als het geld vastzit in de woning.

• Kort uitstel (4 maanden): Vaak makkelijk aan te vragen via de BelastingTelefoon, mits je aan bepaalde voorwaarden voldoet (o.a. schuld < € 20.000).
• Langer uitstel (tot 12 maanden of meer): Schriftelijk aanvragen, met uitleg waarom en hoe lang. Bij uitstel langer dan 12 maanden (bijvoorbeeld bij huisverkoop) kan de Belastingdienst om zekerheid vragen (zoals hypotheekrecht).

Optie 2: Slim plannen met schenkingen

Ouders kunnen tijdens hun leven al vermogen overdragen aan de kinderen door het kindsdeel te schenken bij leven. Dit verkleint de nalatenschap en daarmee de toekomstige erfbelasting.

• Jaarlijkse vrijstelling: In 2025 mag je €6.713 per kind belastingvrij schenken.
• Eenmalig verhoogde vrijstelling: Voor kinderen tussen 18-40 jaar is er een eenmalige hogere vrijstelling (€32.195 in 2025, of hoger voor studie).
• Schenken op papier: Je schenkt een bedrag, maar leent het direct terug. Dit verlaagt je vermogen op papier, maar je moet wel jaarlijks rente betalen aan het kind.

Schenken beïnvloedt vooral de hoogte van de erfbelasting die later verschuldigd is. Het verandert niet het principe dat over het resterende kindsdeel direct na het eerste overlijden belasting geheven wordt.

Optie 3: Testament aanpassen

Twee testamentaire clausules zijn specifiek gericht op het 'probleem' van de erfbelasting over het kindsdeel bij het eerste overlijden:

Opvullegaat

Dit geeft de langstlevende partner de keuze na het overlijden om de erfenis anders te verdelen. De langstlevende kan ervoor kiezen de kinderen precies hun vrijstelling (€25.490) te geven en de rest zelf te erven.

Omdat de partner een veel hogere vrijstelling heeft, hoeft er dan bij het eerste overlijden vaak geen of minder erfbelasting betaald te worden. De belasting wordt uitgesteld naar het tweede overlijden.

Tweetrapsmaking

Hierbij is de langstlevende partner de enige erfgenaam bij het eerste overlijden. De kinderen erven op dat moment niets (civielrechtelijk gezien) en krijgen dus ook geen vordering.

Pas als de langstlevende overlijdt, erven de kinderen alsnog het resterende vermogen (ook van de eerst overleden ouder). Gevolg: bij het eerste overlijden is er geen erfbelasting verschuldigd over een kindsdeel, omdat er geen kindsdeel is.

Tip: verkoopprijs is belangrijk!

Omdat je erfbelasting moet betalen direct na het overlijden van de ouder, kan het soms nodig zijn het huis te verkopen. Vaak vertegenwoordigt het huis immers een groot deel van de erfenis - zeker als de hypotheek op de woning is afbetaald.

Een verkoop maakt de woningwaarde direct vrij, waardoor het hierna geen probleem meer is om de erfbelasting te betalen. Let op: de Belastingdienst belast de WOZ-waarde en niet de uiteindelijke verkoopprijs van de woning.

Hoe hoger de prijs waarvoor je het huis verkoopt, hoe meer geld je na belastingaftrek overhoudt. Een hogere verkoopprijs heeft namelijk geen invloed op de hoogte van de erfbelasting. Probeer het huis daarom altijd voor de hoogste prijs te verkopen.

Vergelijk gratis makelaarsGespecialiseerd in verkoop van het ouderlijk huis

Veelgestelde vragen